De benauwde kat

Drs R.J. Gerritsen, specialist Interne Geneeskunde van het Gezelschapsdier, DVIM CA

De Kompaan - december 2007

 

“Een kat is een kat, een hond is een hond!” Met deze grappige constatering, die echter een forse waarschuwing aan het adres van dierenartsen bevat,  begint een bekende dierenarts-specialist, Dr Rebecca Kirk, jaren lang haar lezingen over ‘Intensive Care Medicine’ oftewel de intensieve specialistische zorg aan spoedpatiënten. Mevrouw Kirk heeft gelijk, juist waar het benauwde patiënten betreft. Katten verschillen van honden als het gaat om de oorzaken van benauwdheid en de snelheid waarmee die benauwdheid kan ontstaan. Ook het in te stellen nader onderzoek en de eventuele behandelingsmogelijkheden verschillen dus. Eén ding is echter hetzelfde: de benauwde patiënt heeft behoefte aan acute verlichting in de vorm van zuurstof!  

 

Introductie

Katten zijn van nature heel relaxte dieren, die in een korte tijd héél veel activiteit vertonen, denk aan spelen of jagen, maar ook grote delen van de dag slapen. Ze worden niet ‘uitgelaten’ terwijl honden juist bij deze gelegenheid vaak voor het eerst tekenen laten zien die duiden op benauwdheid! Katten worden eerst iets ‘rustiger’, slapen iets meer en zijn dan ineens, van het ene moment op het andere lijkt het wel, benauwd. Ze vertonen een snelle ademhaling die, afhankelijk van de oorzaak, oppervlakkig, geforceerd of schokkend kan zijn. De belangrijkste oorzaken voor benauwdheid bij de poezenpatiënt zullen hier in het kort worden besproken. Vier belangrijke oorzaken zijn: benauwdheid na een aanrijding, een allergische reactie gepaard gaande met benauwdheid, benauwdheid ten gevolge van een hartprobleem of ten gevolge van vochtophoping anders dan door hartproblemen. Bij het zoeken naar de oorzaak is de voorgeschiedenis van belang.

 

De ‘pechvogels met geluk’

De eerste categorie zijn de katten die om een aanwijsbare reden opeens benauwd worden; ze hebben bijvoorbeeld de pech gehad aangereden te worden in het verkeer en het geluk dat vooralsnog te overleven! Ten gevolge van een aanrijding kan het middenrif (diafragma) scheuren. Er ontstaat dan een hernia diafragmatica. Het middenrif is een belangrijke ademhalingsspier, die de borstholte van de buikholte scheidt. Als het middenrif scheurt, gebeuren er twee dingen: de ademhalingsspier kan niet meer optimaal zijn werk doen en buikorganen, vaak vet met delen van de lever en/of dunne darm verplaatsen zich naar de borstholte. De longen en

 

 

de grote vaten komen in het gedrang. Een afwijkende ademhaling is het gevolg.

Op De Kompaan zien we deze patiënten geregeld, maar we zijn ook alert op de a-typische patiënt: de kat die zónder aanwijsbare oorzaak (dus zonder dat de eigenaar zich bewust is van een aanrijding) toch een verplaatsing heeft van buikorganen naar de borstholte. De oorzaak is dan toch een al langer bestaande scheur in het middenrif door ooit doorgemaakt trauma, waarbij de buikorganen zich nooit hebben verplaatst, totdat de kat opeens, ik noem maar wat, van een hoge kast naar beneden springt. [naam kat] is zo’n onfortuinlijke patiënt. De poes werd [datering] opgenomen in onze kliniek. Al snel konden we met behulp van nader onderzoek de juiste diagnose stellen. De eigenaresse besloot [naam] te laten opereren en onze chirurge, mevrouw Elaine Naan, repareerde de breuk en bracht een thoraxdrain aan. Na de recovery werd [naam] nog enkele dagen intensief verpleegd maar de poes kon uiteindelijk geheel hersteld naar huis.

 

Katten met een allergie

Een tweede belangrijke oorzaak voor (vaak acuut optredende) benauwdheid is astma! Door een allergische reactie – de allergische stof kan zelden worden geduid – vindt er een samentrekking plaats van een spiertje dat om één van de laatste, kleinste vertakkingen van de luchtwegen gelegen is. Hierdoor kan er enigszins bemoeilijkt maar nog steeds gemakkelijker lucht in de longblaasjes komen, dan er lucht uit de longblaasjes wordt afgeblazen bij uitademing. Lucht wordt als het ware ‘gevangen’ gehouden in de luchtblaasjes en de buikspieren moeten meehelpen om de lucht toch zoveel mogelijk uit te ademen! We zien een soms heftig benauwde kat die moeilijk inademt, en vooral steunend en met de buikspier uitademt.

 

Benauwdheid door vochtophoping

Het grootste aantal katten met benauwdheid vertoont onderliggende

hartproblemen. Zoals al eerder gezegd: een kat kan lang met een hartprobleem rondlopen zonder dat de eigenaar het merkt! Dan opeens in een tijdsverloop van één of twee dagen gaat de kat sneller ademhalen, minder eten (laat eerst de brokken staan!) en is uiteindelijk benauwd. Katten verschillen van honden hierin dat een groot aantal afvoerende bloed- en lymfevaten uitmonden in de linker boezem in plaats van in de rechter boezem. Hartproblemen bij de kat (onder andere HCM, CM, RCM en kleplekkages) vind je vooral in de linker hartehelft. Dit leidt vaak tot een verhoogde druk in de linker boezem die zich doorvertaalt in een verhoogde bloeddruk in de afvoerende bloedvaten van de longen naar de linker boezem. Vochtophoping in de longen en vochtophoping buiten de longen (lignothorax) zijn het gevolg met benauwdheid als belangrijkste symptoom. Bij de

laatste groep oorzaken wordt de vochtophoping in de borstholte (lignothorax) niet veroorzaakt door een hartprobleem maar door andere oorzaken. De twee belangrijkste: tumoren en ontstekingsprocessen!

 

Van de tumoren zijn lymfeklierkanker (maligne lymfoom) en tumoren uitgaand van de longen/longvliezen (carcinomen) het belangrijkste. Door de aanwezigheid van deze tumoren wordt de bloed- en lymfe-circulatie van het borstvlies (pleura) gefrustreerd met vochtuittreding tot gevolg. De longen worden door het vocht langzaam steeds kleiner en luchtlediger gedrukt met benauwdheid als belangrijkste symptoom. Een afwijkende, overmatige vochtproductie kan ook optreden in het kader van een ontsteking, na een verwonding met een scherp voorwerp, een beet van een andere kat of hond, of door een vreemd voorwerp dat na een trektocht vanuit de mond/keel, onderhuids via de hals in de borstholte terechtkomt. Vaak beladen met bacteriën treft het daar een ideale situatie aan en kan een uitgebreide, vaak vieze ontsteking veroorzaken! Door een goede ziektegeschiedenis te noteren, lichamelijk onderzoek, röntgenonderzoek, echo-onderzoek, en onderzoek van het borstvocht kan vaak een goede diagnose worden gesteld en een passieve therapie worden ingesteld.

 

Benauwdheid: een race tegen de klok

Het onderzoeken en behandelen van benauwde katten is tegelijkertijd akelig en heel bevredigend. ‘Akelig’ omdat het zelfs voor ‘professionals’ heel naar is om een patiëntje te zien happen naar lucht, maar ‘bevredigend’ omdat het zo dankbaar is. De benauwde patiënt heeft behoefte aan acute verlichting in de vorm van zuurstof. Op De Kompaan verblijven patiëntjes in een aparte intensive care unit, waar ze optimale zuurstoftherapie ondergaan. Dit geeft specialisten de tijd om snel en trefzeker het probleem in kaart te brengen en in overleg met de eigenaar een goede therapie in te stellen!