Door : Drs R.J. Gerritsen (NB 2010-4)
In een vorige aflevering van Neocat Britten werd verslag gedaan van de geslaagde chirurgische behandeling van een door trauma verkregen hernia diafragmatica bij een onfortuinlijke Brit.
Een aandoening die daarop lijkt is de ‘Hernia diafragmatica peritoneo cardiale (HNDP), een aangeboren aandoening die vaak per toeval wordt ontdekt. Hieronder een artikel van de hand van Rob Gerritsen, specialist Interne Geneeskunde, over de achtergronden van HNDP, vergezeld van foto’s van een aardige Brit, die enige tijd geleden op De Kompaan geholpen werd, nadat bij een hartscreening was ontdekt dat de kat geen klachten maar toch een fors probleem had.
De aandoening hernia diafragmatica peritoneo cardiale (HNDP) staat momenteel
bij houders van Britten in de belangstelling. Vragen als: wat is de oorzaak,
hoe komen we de aandoening op het spoor, hoe zit het met de vererving en
kunnen we de aandoening voorkomen, worden nu met regelmaat door
Brittenhouders gesteld. Dit stuk geeft naar ik hoop antwoord op de vragen
die u heeft. Aangeboren De HNDP is
een aangeboren aandoening die tot gevolg heeft dat er een open verbinding
bestaat tussen de buikholte en de holte rondom het hart, de zogenaamde
pericardiale holte. Het eerste geval is beschreven bij een hond in 1811 door
JB Gohier; het eerste geval bij de mens in 1903 en het eerste geval bij een
kat in 1911.
De poes ligt hier op haar rug en we zien op deze foto
duidelijk het diafragma (middenrif) dat in het midden een opening (hernia)
heeft en de randen van deze opening zijn glad en gaaf. In de bovenhoek is te
zien hoe het buikvlies (peritoneum) en het hartezakje (pericard) in elkaar
overgaan. In de rechterbovenhoek is een gaatje tezien:je kijkt via deze
opening in de feitelijke borstholte, waarin de longen liggen! Het overgrote
deel van de foto wordt in beslag genomen door buikvet dat in de hernia
opening ligt. Van de
ontwikkeling van het embryo (embryogenesis) zijn al vele details bekend,
toch blijft de ontwikkeling van de verschillende lichaamsholten (borstholte,
buikholte, hart-holte) één van de moeilijkst te begrijpen fasen in de
ontwikkeling van een vrucht. Het is wel
duidelijk dat de aandoening tot stand komt door een afwijkende ontwikkeling
van het ventrale (tegen de buikwand aangelegen) deel van het middenrif.
Hierdoor kan een versmelting van het buikvlies en het vlies dat het
hartezakje vormt (hartezakjes-vlies of pericardium) tot stand komen, waarmee
buikholte en hartezakjesholte direct met elkaar in verbinding staan. Deze
verbinding noemen we de hernia. Afhankelijk van de grootte van de hernia
kunnen buikorganen of delen daarvan (lever en of galblaas, darmen, milt en
buikvet) zich richting het hart verplaatsen. De hoeveelheid en aard van het
weefsel dat zich verplaatst, bepaalt hoe een kat zich voelt en toont. De
precieze lezers onder u kunnen hieruit afleiden dat een HNDP bij een kat dus
niet ontstaat door een ongeluk (bijvoorbeeld aanrijding). Tengevolge van een
ongeluk (dat zorgt voor een acute drukverhoging in de buikholte) kunnen de buikorganen
zich echter wel opeens verplaatsen richting het hart. Bij een reeds
aanwezige HNDP kan dit dan aanleiding geven tot meer of minder ernstige
klinische symptomen.
Als het buikvet wordt teruggehaald door de chirurg, wordt
opeens het hart zichtbaar. Daarnaast zijn ook een deel van de lever (die in
z'n geheel naar voren is verplaatst!) zichtbaar alsmede de galblaas rechts
onderin. Het oppervlak van het hart ziet er bont uit. Dit komt door het
drukken en stoten van de lever tegen het hart. In de literatuur zijn 52 gevallen van
HNDP bij katten beschreven. Hieruit kunnen de volgende conclusies worden
getrokken: Conclusies 1. De
aandoening komt bij alle kattenrassen voor: Europese Korthaar, Perzische
kat, Siamees, Angora, Brits Korthaar (nb. eigen bevinding R.J. Gerritsen De
Kompaan), maar het grootste percentage, 26%, bestaat uit Perzische katten. 2. Er zijn
momenteel geen overtuigende bewijzen dat de aandoening HNDP bij katten
erfelijk is. 3. De
aandoening komt bij zowel mannelijke als vrouwelijke dieren voor. 4. De
afwijking wordt zowel bij jonge als oudere dieren aangetroffen en kan op
basis van toeval dan wel op basis van gericht onderzoek worden opgemerkt. 5. Een kat
met een HNDP kan symptoomloos zijn maar ook ernstige klachten hebben, met
name gerelateerd aan de ademhaling (versnelde ademhaling, meer of minder
ernstige be-nauwdheid) en het maagdarmstelsel (braken en diarree). 6. Het is
van de organen in de buikholte de lever, die zich het vaakst verplaatst
richting het hart, gevolgd door de galblaas en de darmen. 7. In
combinatie met HNDP werden ook andere aangeboren afwijkingen bij deze katten
aan-getroffen. Het ging daarbij voornamelijk om afwijkingen van het
borstbeen resp. breuken van de buikwand. In één geval was sprake van een
combinatie met PKD, in één geval van combinatie met een levershunt en
tenslotte één geval in combinatie met een hydrocephalus (waterhoofd). 8. HNDP kan niet worden
voorkomen door het geven van toevoegingen/additieven aan de voeding tijdens
de dracht. De ernst van
de klinische symptomen hangt vanzelfsprekend af van de grootte van de hernia
en de mate waarin delen van organen zich verplaatsen richting het hart.
Bovendien zijn de meest voorkomende symptomen (een wat versnelde ademhaling,
wat braken of diarree) erg a-specifiek. Bij de meeste van de 52 katten werd
de aandoening pas na het overlijden bij sectie (en dus bij toeval!)
opgemerkt. Dat er nu binnen de Brittenwereld aandacht voor is, zou te
verklaren kunnen zijn doordat veel katten worden gescreend in het kader van
HCM. Bij een symptoomloze kat kan met behulp van echo bij toeval toch een
HNDP worden opgespoord. Dit was o.a. het geval met de kat waarvan u bij dit
artikel foto’s aantreft. De poes werd op De Kompaan geopereerd en is geheel
hersteld. Behalve echoonderzoek kan zoals bekend ook een röntgenfoto van de
borstholte aanwijzingen geven voor het bestaan van de aandoening. 
Het is verstandig om een goede registratie van de gediagnosticeerde gevallen bij te houden! Want hoewel er geen genetische basis voor de aandoening bewezen is, zou het feit dat HNDP bij de Perzen frequent voorkomt en dit ras bij de ontwikkeling van de Brit is gebruikt, ertoe moeten leiden dat u allen waakzaam blijft! Laat één en ander echter niet verworden tot een jacht op HNDP en eisen geformuleerd in een fokbeleid! HCM is en blijft een veel belangrijker probleem!
November 2010
Drs R.J. Gerritsen
Specialist Interne Geneeskunde en lid van het Collegium Cardiologicum